“TOYOTA MODELİ” Nedir?
Bu sıralar, hem işverenler hem de küçük gruplar tarafından sık sık dile getirilen bir kavram var. ”TOYOTA MODELİ“
TOYOTA MODELİ’nin asıl işlevi, sendikanın olmamasıdır. İş yerlerini sendikasızlaştırmanın bir yoludur. Bunun için işverenlerin bu modeli benimsemesi anlaşılabilir bir durumdur.
Ancak, kimi sol grupların da bu modeli dile getirmesi ve işçilere bir alternatif olarak sunmasının anlamı nedir?
Bir işyerinde toplu sözleşme imzalayabilmek için, o işkolundaki işçilerin %1’ini üye kaydetmiş olmak gereklidir. Kısa bir süre önceye kadar bu baraj % 3 idi. Sendikal çalışması zayıf olan, ya da sendikayı kendi politik örgütünün bir parçası olarak görmek isteyen kimi çevreler, akımlar, bu yüzden TOYOTA MODELİ’ni önermeye başladılar.
Modelde, işyeri birimlere ayrılır, her birime temsilciler atanır. (Burası önemlidir. Temsilcileri işveren atar) Bu temsilciler işçilerin sorunlarını işverene iletir, sonucu da işçilere bildirir. Sistem böyle işliyor.
Emek sömürüsünün yoğun, karlılığın çok yüksek olduğu otomotiv sektöründe çalışan işçilerin ücretleri, metal sektöründe çalışan diğer işçilere nazaran daha yüksektir.
Örneğin, Türkiye’deki TOYOTA fabrikasında bir işçi, işe girdiği ilk yıl 1300 TL aylık ücret almaktadır. Geçen sene bu rakam 1050 TL imiş. İşçilerin ısrarları sonucu yükselmiş. On yıllık bir işçi ise 3000 TL civarında bir ücret alıyor.
Bu sistemde çalışma süreniz, performansınız ve çalıştığınız bantın toplam üretime katkısı gibi bir çok faktör ücretinizi belirliyor. Elbette ki bu faktörleri ve etki derecelerini işveren belirliyor.
Bu şekilde okuyunca, katmerli bir sömürü sisteminin nasıl oturtulduğunu sendikasızlığı nasıl örgütlediğini görebiliyorsunuz. Kendini solda tanımlayan siyasal gruplar bunu nasıl savunuyor?
Sistemde küçük bir değişiklik yapmak onlara göre yeterli olacakmış. Eğer, temsilcileri işçiler seçerse sorun kalmazmış. İşçi sınıfının çok uzun yıllar süren sendikalı olma mücadelesini, örgütlü birlik olma çizgisini bir çırpıda silip atan bir yaklaşım.
Sendikalı olmak demek, sadece o işyerinde örgütlü olmak demek değildir. Tüm fabrikalardaki işçilerle koordineli hareket etme yetisini de kazanmak demektir. Grev ve direniş günlerinde, hızlıca örgütlenebilen dayanışma demektir. İşten atılmalarda sınıf olarak karşı durmayı örgütleyebilmek demektir. Sadece bulunduğunuz işkolundaki işçilerle değil, sendikanızın bağlı olduğu konfederasyon sayesinde tüm iş kollarıyla dayanışmanın örgütlenmesi demektir. Sendika aidatlarından elde edilen gelirler, her konuda uzman profesyoneller çalıştırabilmek, dayanışma fonları oluşturabilmek demektir. Dünya işçi sınıfının sendikal örgütleriyle doğrudan ilişki içinde olabilmek, deneyimleri paylaşabilmek demektir.
İşte, TOYOTA MODELİ, tüm bunları yok etmek, “her koyun kendi bacağından asılır” demek için yaratılmıştır.
Fabrikalarda sendikasızlığı bir seçenek olarak sunmak, gerici bir davranış biçimidir. Doğrudan işverene yarayacak bir tavırdır. Her ne sebepten olursa olsun, işçilerin sendikal birliğini savunmalıyız. Sendika içi demokrasiyi geliştirmek için adımlar atmalıyız. Tabanın söz ve karar sahibi olduğu sendikal anlayışı her sendikada yönetime taşımalıyız. Metal direnişinin büyük öğretilerinden birisi de budur. Yıkılmaz denen kalelerin bir günde nasıl aşağı indiğini hep birlikte yaşadık. TM’nin nasıl çöktüğünü gördük. Doğru sendikal tavrı koyamadığımız zaman, bu yükselişin nasıl başka bir sarı sendikaya evrildiğini de gördük. TOFAŞ örneğinde bunu yaşadık. Türk-İş’e bağlı Türk Metal (TM) Sendikasından istifa eden işçiler, güçlü bir sendikal önderlik göremeyince gidip Hak-İş Konfederasyonuna bağlı Çelik-İş’e üye oldular. Diğer işyerlerinde,kendilerini çok güçlü gören küçük örgütlenmeler, işçilerin kitleler halinde DİSK’e bağlı BİRLEŞİK METAL-İŞ e üye yazılmasını anlayamadılar.
İşçiler öngörüleriyle, sendikasızlaştırmayı red etti. En güvendikleri arkadaşları bile bunu kendilerine dayattığı koşullarda tavırları değişmedi.
İşçiler “küçük dükkan sendikacılığını” red etmişlerdir. Sendikal birliği sağlamak için diğer sınıf kardeşlerinin üye olduğu sendikalara üye oldular. TOYOTA MODELİ sendikacılık tutmadı.