Aram Pehlivanyan’ı (A. Saydan yoldaş) Saygı ile Anıyoruz

Aram Pehlivanyan’ı (A. Saydan yoldaş) Saygı ile Anıyoruz

Aram Pehlivanyan (A. Saydan)Aram Pehlivanyan, 1 Ağustos 1917’de (nüfus tezkeresine göre 9 Temmuz 1333’te) İstanbul Üsküdar’da doğdu. Yeni Mahalle, Boyacı Artin Sokak, Hane No: 6’da kayıtlı ailenin altıncı ve son çocuğuydu. Evleri Bağlarbaşı yakınındaydı. Çocukluğu Üsküdar’da ve ailesinin dedelerden kalma çiftliğinin bulunduğu Küçük Çamlıca’da geçti.

İlköğrenimini Üsküdar Nersesyan-Yermonyan (1932), ortaöğretimini Galata Getronagan (1938) Ermeni okullarında, yükseköğrenimini İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde tamamladı (1949).

Daha lisedeyken şiir yazmaya başladı. Sınıf arkadaşı S.K. Zanku ile iki sayı Ermenice “Aşğhadank” [Emek] edebiyat dergisini çıkardı (1939). Üniversite yıllarında siyasi faaliyetlere katılmaya başladı. 1941’de tutuklandı, on beş ay hapis yatarak 1943’de serbest bırakıldı.

Avedis Aliksanyan ve S.K. Zanku ile birlikte Ermenice “Nor Or” [Yeni Gün] adlı haftalık gazeteyi çıkardı (1945). Gazete, 1946 yazında günlüğe dönünce yazı işlerinin yükünü ve sorumluluğunu üstlendi. Kısa süren siyasi serbesti döneminin son bulmasıyla birlikte gazete kapatıldı. Pehlivanyan tutuklandı ve üç yıl hapse mahkûm edildi.1949’da özgürlüğüne kavuştu. Mari Anahit Tarpinyan ile kısa sürecek bir evlilik yaptı. Aynı yıl Ermenice şiirlerden oluşan kitabı Kağaki Jığhorin Meç (Kentin Gürültüsünde) yayınlandı. 1999 yılında Aras Yayıncılıktan çıkan Özgürlük İki Adım Ötede Değil kitabı, Pehlivanyan’ın Ermenice şiir kitabının çevirisi niteliğinde ancak şairin o kitapta yer almayan Türkçe ve Ermenice şiirlerini de kapsıyor. 1950’de, yine S.K. Zanku ile birlikte tek yapraklık Ermenice “Gırung” [Turna] aylık sanat edebiyat dergisini çıkardı. Bu arada askerliği er olarak Erzurum’a tertip edilen Pehlivanyan, daha derginin ikinci sayısı çıkmadan (Mayıs 1950), İstanbul’u gizlice terk etti. Haydarpaşa’dan trenle Adana’ya oradan Suriye’ye geçti. Halep’te bir bisküvi imalathanesi kurarak, ağabeyi Sarkis’ten öğrenmiş olduğu bu işle geçimini sağladı. 1956’da Suriye’den ayrıldı, bir süre Fransa’da kaldı.

1958’de Demokratik Alman Cumhuriyeti’ne geçip Leipzig’e yerleşti.1962’de Christa Fleischer ile evlendi ve 1964’de ise tek çocuğu olan kızı Meline dünyaya geldi. Siyasi faaliyetlerini sürdüren Pehlivanyan, “Bizim Radyo”da redaktörlük ve Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi Politik Büro üyeliği yaptı.

Ölümünden iki yıl önce rahatsızlığı nedeniyle siyasi çalışmalardan çekildi. Kansere yenik düşerek 13 Aralık 1979’da Berlin devlet hastanesinde yaşamını yitirdi ve Leipzig’de toprağa verildi.


Konuyla ilişkili diğer makaleler