Donetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyetleri: Yolun Sonu Nereye Çıkacak?
Gazetemizin 17. sayısında ele aldığımız Ukrayna iç savaşı ile Donetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyetlerine giden süreci aktarmıştık. Bu sayıda her iki Halk Cumhuriyeti’nin yapılarını aktarmaya çalışacağız. Ayrıca savaşın taraflarının süreç hakkındaki görüşlerini özetlemeye çalışacağız.
Ukrayna’da, Kırım’ın ayrılması ve Rusya Federasyonu’na bağlanması sonrasında başlayan iç savaş, Donetsk ve Lugansk Bölgelerinde Sovyet tipi bir Halk Cumhuriyeti ilanına yol açmıştır. Her iki Halk Cumhuriyeti 11 Mayıs 2014 yılında yaptıkları referandumlarla bağımsızlıklarını ilan etmiş 27 Mayıs 2014 tarihinde ise birlikte bir konfederasyon oluşturmuşlar ve konfederasyonlarına Novo Rusya (Yeni Rusya) adını vermişlerdir.
İç savaş, özellikle faşist sivil milislerin oluşturduğu farklı isimlerle anılan askeri birliklerin destek verdiği Ukrayna Ordusu ile Halk Cumhuriyetlerinin yanında yer alan Halk Milisleri arasında inişli çıkışlı bir biçimde devam etmektedir.
Hatırlanacağı gibi Kırım Halkı referandumda % 97 gibi ezici bir çoğunlukla Ukrayna’dan ayrılarak Rusya Federasyonu’na bağlanmaya karar vermiştir. Bu aşamadan sonra Ukrayna ordusunun ve yanına aldığı faşist milislerden oluşan tugayların Ukrayna’nın doğusunda başlattıkları katliama karşı özellikle Donbass bölgesinde güçlü bir direniş gerçekleştirilmiş ve ardından Donetsk ve Lugansk Bölgelerinde direnişin liderleri referanduma giderek Halk Cumhuriyetleri’ni ilan etmişlerdi.
Son olarak 12 Şubat’ta Minsk’de yapılan ateşkes görüşmelerinde taraflar önceki yazımızda da yer verdiğimiz bir protokol imzalamalarına karşın son dönemde Ukrayna ordusunun müdahalesi nedeniyle savaş şiddetini arttırmaya başlamıştır.
Ukrayna’da Yanukoviç iktidarına karşı sivil bir başkaldırı olarak başlayan eylemler batıdaki sivil faşist güçlerin önce Kiev’de gösterilere, ardından da ülkenin doğusuna müdahale etmesiyle ve Ukrayna ordusunun bu milislerin yanında yer almasıyla çatışmalar hızla bir iç savaşa dönüşmüştür. Faşist milisler ilk olarak Ukrayna ve Rusya’nın ortak geçmişini simgeleyen Lenin heykellerine saldırmaya başlayınca özellikle ülkenin doğusunda Ukrayna Komünist Partisi üyelerinin liderliğini yaptığı bir direnişle karşılaşmıştır.
Sağ Sektör’ün faşist silahlı militanlarına, ağırlıklı olarak Rusça’nın konuşulduğu ve Ukrayna milliyetçiliğine uzak bu kentlerde tepkiler giderek büyüdü. Lenin heykelleri ve İkinci Dünya Savaşı’nda ölen Sovyet Askerleri adına yapılmış anıtlar komünistlerin öncülüğünde büyük bir kitle tarafından korunarak faşist güçlere karşı ilk ortak direnişin tohumları atıldı. Bir süre sonra bu ortaklık, Rus kökenli liberallerin de katılımıyla büyüdü ve tepkiler milliyetçi bir karakter taşıyan Ukrayna hükümetine yöneldi. Başlangıçta basit talepler öne sürüldü;
1. Ukrayna’nın federal anlamda yeniden yaplandırılması,
2. Merkezi bütçeden eyaletlere daha fazla pay ayrılması.
Bu doğrultuda başlayan gösteriler beklenmedik ölçüde büyüdü ve giderek Ukrayna’dan ayrılık noktasına gelinerek DNR (Donetsk Halk Cumhuriyeti) ve LNR (Lugansk Halk Cumhuriyeti) ilan edildi. Ancak bir grup aktivistin cumhuriyeti ilanı tek başına yeterli ve meşru değildi. Bu nedenle sürecin başını çeken activist grup referandum kararı alarak kısa sürede uygulamaya koydu. Referandum kararı Ukrayna hükümetinin çok sert saldırılarına yol açtı. Tankların yanı sıra uçaklar da devreye sokularak her iki bölge ağır bombardımana tabi tutuldu. Donetsk ve Lugansk bölgesinin bir kısmı Ukrayna ordusunun hakimiyetinde olmasına karşın referandum başarıyla yapıldı ve halkın büyük çoğunluğu yeni halk cumhuriyetlerine onay verdi. Bu arada UKP (Ukrayna Komünist Partisi)’nden ayrılan komünistler DNR Komünist Partisi’ni kurdular. UKP’nin de desteğini alan, DNR-KP Donetsk Halk Cumhuriyeti’nde kurulan ilk parti oldu. Diğer siyasi güçler başlangıç itibariyle birer platform şeklinde örgütlendi. Donetsk Halk Cumhuriyeti bağımsızlık bildirgesinin yazarı da olan ve seçimlere kadar DNR geçici meclis başkanlığı yapan Boris Alekseyeviç Litvinov DNR Komünist Partisi’nin halen liderliğini sürdürmektedir. Litvinov, seçim sonrası DNR’da parlamento üyesi olarak yer almaktadır. DNRKP’nin ilk aşamadaki demokratik cumhuriyet hedefleri, Belarus’daki sisteme benzeyen bir yapıyı öngörmektedir. Tüm toprak ve doğal zenginliklerinin, ekonomik temel alanlarının devletin elinde olması savunulmaktadır. DNR’ın şu andaki taslak anayasası çok milliyetli ve kültürlü bir ruha sahip gözükmekte ve önümüzdeki dönemde Rusya, Kazakistan, Beyaz Rusya, Kırgızistan ve Ermenistan gibi devletlerin dahil olduğu Avrasya Gümrük Birliği’ne katılmak hedeflenmekte.
Donetsk Halk Cumhuriyeti’nde oluşan parlamento seçimine ‘’Donetsk Cumhuriyeti’’ ve ‘’Özgür Donbass’’ adı altında iki sosyal hareket ayrı ayrı katılmıştır. Partilerin yer almadığı bu seçimde, Donetsk Komünist Partisi şu anda devlet başkanlığını yürüten Aleksandr Zakharchenko’nun liderliğini yaptığı Donetsk Cumhuriyeti grubunu desteklemiştir. Bu iki hareketin içerisinde farklı siyasi görüşler ve sınıflar yer almakta ancak ortak paydayı anti faşizm ve Rusya ile stratejik ilişkiler kurmak oluşturmaktadır. Komünist Parti, Ekim ayında yapılması planlanan yerel seçimlere bağımsız olarak katılacaktır ve iddialı bir biçimde hazırlanmaktadır. Litvinov bu süreçte Rusya Duma’sında 92 milletvekilliğiyle ikinci parti olan Rusya Federasyonu Komünist Partisi (KPRF) ile iyi ilişkiler içerisinde olduklarını ve Donetsk ile Lugansk Halk Cumhuriyetleri’ne KPRF öncülüğünde büyük bir yardım kampanyasının gerçekleştiğini ve halen devam ettiğini belirtmekte. Yine Litvinov’a göre DNR bünyesinde savaşan milislerin %50’si Komünist Parti’yi desteklemekte, parti üyelerinin ise %23’ünün milis güçler bünyesinde savaştığını belirtmekte. Lugansk Halk Cumhuriyeti’nde de yaşanan süreç benzer özellikler göstermesine karşın komünistler Ukrayna komünist partisinden ayrılarak bir parti kurmamışlar; ‘‘sosyalistlerin’’, ‘’sosyal demokratların’’ , ‘’yeşil ekolojik birliğinin’’ de yer aldığı bir cephe kurmuşlardır. Bu cephenin programı ve eylem hedefleri aşağıdaki gibidir.
Lugansk bölgesinin savaş sonrası canlanması;
Ekonomik ve sosyal politikaların, emekçilerin çıkarına olacak şekilde uygulanacağı sosyalist bir devletin inşa edilmesi;
Büyük işletmelerin ve büyük sanayi kuruluşlarının kamulaştırılması;
Sivil hak ve özgürlüklerine saygı duyulması ve garanti altına alınması, özellikle tam zamanlı istihdam, adil ücret dağılımı ve sosyal güvenliği sağlamak için; asgari ücret ve emekli maaşlarının insani yaşama düzeyinden daha aşağıda olmaması; mal ve kamu hizmetleri için tarifelerin izlenmesi ve gerekli fiyatların düzenlenmesi;
Atıkların önlenmesi ve özel mülkiyete el konulması: toprak ve doğal kaynaklar tüm insanlara ait olmalıdır;
Eğitim ve sağlık hizmetlerine erişim;
Hukuk, adaletin düzgün çalışması için yasaların oluşturulması, tüm yönleriyle yolsuzlukla mücadele;
Yerel yönetimlerin rolünün güçlendirilmesi;
Topraklarımızda neo-faşist zorbalığı ve radikal milliyetçiliği önlemek için; ekonomide, bölgenin iş ve siyasi hayatında sermaye egemenliğinin geri dönüşünü engellemek;
Tarihin tahrif edilmesini önlemek için faşizmin her türlüsünü ortadan kaldırmak.
17. sayımızda da belirttiğimiz gibi uluslararası komünist ve anti faşistlerin de yer aldığı ‘’Komünist Enternasyonal Birliği” önemli bir güç olarak Lugansk Halk Cumhuriyeti’ndeki yerini almıştır.
Donetsk Halk Cumhuriyeti’nin birliği Novoyo Rusya Federasyonu bir yanda Ukrayna gericiliğine karşı savaşarak ayakta kalmaya çalışırken, bir yandan da uluslararası anti faşist güçlerin de desteğiyle kendi geleceğini inşa etmeye çalışıyorlar.
Yolları açık olsun...